دستگاه سونوگرافی

دستگاه سونوگرافی

دستگاه سونوگرافی از 2 بخش پروپ و مانیتور تشکیل شده است. و به عنوان یک روش تصویر برداری امن است. سونوگرافی شکمی می تواند برای تشخیص ناهنجاریی در اندام های مختلف داخلی، مانند کلیه ها، کبد، کیسه صفرا، پانکراس، طحال و آئورت شکمی استفاده شود. سـونـوگرافی، روشی غیرتهاجمی و اغلب بدون درد است (چون در آن از سوزن یا تزریقی استفاده نمیشود). به طور گسترده، در دسترس و همچنین به راحـتــی قــابــل اسـتـفــاده اسـت و نـسـبـت بـه سـایـر روشهـای تـصـویـربـرداری، کم هزینه تر است.

دستگاه سونوگرافی

امروزه دستگاه های تصویر برداری پزشکی از جمله دستگاه سونوگرافی از اهمیت زیادی برخوردارند. آزمون سونوگرافی به عنـوان یـک روش تصویر برداری بی خطر در چک کردن ارگان های داخلی یک روش پر کاربرد و بـه صـرفه اسـت. دسـتگاه سـونوگرافی ، شامل انواع ، اجزا ، کیفیت و قیمت متفاوتی است. که در این نوشته به بررسی آن ها میپردازیم.

تاریخچه دستگاه سونوگرافی

تاریخ صدا، علم صدا، بر میگردد به قرن 6قبل از میلاد که توسط فیثاغورس شروع شد، که بر روی خواص ریاضی سازهای زهی است. سر فرانسیس گالتون یک سوت اولتراسوند در سال 1893 تولید کرد. اولین فن آوری سونوگرافی تلاش برای شناسایی زیر دریایی توسط پل لانگوین در سال 1917 بود. اثر پیزوالکتریک، توسط ژاک و پیر کوری در سال 1880 کشـف شـد، کـه بـرای تولید و تشخیص امواج مافوق صوت در هوا و آب مفید بود. (John Wiley & Sons, 2012)

در سال 1876 میلادی، فرانسیس گالتون برای اولین بار پی بوجود امواج فراصوت برد. گالتن با ساخت و آزمایش سوتی توانست اصواتی با بسامدی بالاتر از محدوده شنوایی انسان (فراصوت) تولید نماید. در زمان جنگ جهانی اول کشور انگلستان برای کمک به جلوگیری از غرق شدن غم انگیز کشتی هایش توسط زیردریایی های کشور آلمان در اقیانوس آتلانتیک شمالی دستگاه کشف کننده زیردریاییها به کمک امواج صوتی به نام Sonar ابداع کرد. این دستگاه امواج فراصوت تولید میکرد که در پیدا کردن مسیر کشتی ها استفاده میشد. این تکنیک در زمان جنگ جهانی دوم تکمیل گردید و بعدها بطور گستردهای در صنعت این کشور برای آشکار سازی شکافها در فلزات و سایر موارد مورد استفاده قرار میگرفت. از کاربرد بخصوصی که انعکاس صوت در جنگ و صنعت داشت Sonar به علم پزشکی وارد شد و تبدیل به یک وسیله تشخیصی بزرگ در علم پزشکی گردید .

معنی لغوی دستگاه سونوگرافی

کلمه سونوگرافی از واژه انگلیسی sound به معنی صوت و نیز graphic به معنی شکل و ترسیم گرفته شده و ultrasound از ultra به معنی ماوراء یا همان فرا و نیز sound به معنی صوت یا صدا گرفته شده است. (M. Schroeder, 2007)

اجزاء سو نوگرافی دستگاه سو نوگرافی شامل اجزاء زیر است:
پروب
مانیتور

تجهیزات دستگاه سونوگرافی چه شکلی هستند؟

اسکنر های دستگاه سونوگرافی ترکیبی از کنسول (کامپیوتر و الکترونیک)، صفحه نمایشگر ویدوئی و یک ترانسدیوسر(پروب) هستند.پروب یک وسیله دسته دار کوچک مشابه میکروفون است که به وسیله رابط(سیم) به اسکنر متصل می باشد. پروب امواج صوتی پر فرکانس را به بدن می فرستد و سپس امواج برگشتی (اکو) را از بافت بدن می گیرد. اصول کار شبیه سیستم سونار مورد استفاده در قایق ها و زیر دریایی است. (دکتر مصلحی مقدم، )3181
تصویر سونوگرافی بلافاصله در صفحه مانیتور که شبیه مانیتور کامپیوتر وتلویزیون است، نمایش داده می شود . تصویر خلق شده بر پایه نوسان(دامنه)، فرکانس و زمان می باشد که این همان سیگنال صوتی برگشتی از بیمار ارسال شده توسط پروب است. (دکتر مصلحی مقدم، )

انواع دستگاه سونوگرافی

پیشـرفـت هـای انجـام گـرفتـه در تکنـولـوژی اولتـراسـوند، شامل اولتراسوند سه بعدی (که اطلاعات امواج صوتی را در قالب تصاویر سه بعدی درمیآورد)، چهاربعدی که نوعی از سه بعدی است و همزمان، حرکت را در زمان اصلی به نمـایـش مـیگـذارد و سـونـوگـرافـی داپلـر کـه مـیتـوانـد بخشـی از یـک بـررسی اولتراسوندی باشد. یک روش مخصوص اولتراسوند جریان خون را در طول رگ های بدن، شامل شریان و وریدهای اصلی در شکم، اندامها و گردن، ارزیابی میکند. این روش که جهت و سرعت جریان خون را نشان میدهد، برای شناسایی مشکلاتی همچون تنگی سرخرگ ها یا لخته های سیاهرگی به کار میرود. (نشریه مهندسی پزشکی شماره

نوع دستگاه سونوگرافی مناسب

انتخاب نوع یک دستگاه سونوگرافی از جنبه عملکرد، تعداد مدهای کاری و… به پارامترهای زیر بستگی دارد.

میزان استفاده از دستگاه سونوگرافی در هر مرکز:

حجم بیمارانی که قرار است در یک بازه زمانی مشخص توسط دستگاه سونوگرافی تحت عکسبرداری قرار گیرند. یکی از عواملی که باید به آن توجه شود چرا که دستگاه سونوگرافی که برای یک مطب شخصی نسبت به یک بیمارستان با تعداد مراجعه کنندگان زیاد بسیار متفاوت است. (دپارتمان مرکزی مهندسی پزشکی)

نوع فعالیت و تخصص پزشک:

در صورتی که یک پزشک متخصص بخواهد فقط در زمینه اکوکاردیولوژی فعالیت نماید ، بهتر است که مبادرت به خرید سیستمی نماید که صرفا مجهز به نرم افزار های مناسب برای اکوکاردیولوژی و پروب های لازم برای این کار است و یا برای یک متخصص مامایی یا اورولوژی باید دستگاه سونوگرافی خریداری شود که دارای جداول مربوط به زمینه های فوق در حافظه سیستم و حداقل دو پروب یکی از نوع CONVEX MHz3.5 و دیگری از نوع LINEAR 7.5 MHz و یک چاپگر لازم است. وجود یک دوربین ( VCR) می تواند برای بازبینی مجدد و آنالیز دقیق تر در تشخیص های بهتر به متخصص کمک نماید.(دپارتمان مرکزی مهندسی پزشکی)

قابلیت ارتقاء دستگاه سونوگرافی:

در زمان خرید دستگاه سونوگرافی باید به قابلیت ارتقاء دستگاه از نظر سخت افزاری (پروب های جدید و …) و نرم افزاری (قابلیت نصب نرم افزارهای جدید) در آینده راهنمایی های لازم گرفته شود چرا که معمولا شرکت های شناخته شده و معتبر به این مسائل توجه کافی دارند. (دپارتمان مرکزی مهندسی پزشکی)

کیفیت دستگاه سونوگرافی

در کشور هایی نظیر آمریکا سازمان هایی نظیر کالج رادیولوژی ( ASR) و انستیتوی اولترسوند در پزشکی ( AIUM) وجود دارند که در صورت در خواست پزشک به طور داوطلبانه دستگاه سونوگرافی مورد نظر او را چک می کنند. باید توجه داشت که کیفیت یک دستگاه سونوگرافی ممکن است به مرور زمان کاهش یابد. لذا باید هر 6ماه یکبار دستگاه سونوگرافی بررسی شود و میزان رزولوشن تصویر و صحت عملکرد آن مورد بررسی قرار گیرد. اما در هنگام خرید دستگاه سونوگرافی اطلاع از سایر مراکزی که دستگاه مورد نظر را خریداری کرده اند می تواند تجربه ای ارزنده در انتخاب دستگاه سونوگرافی داشته باشد. (دپارتمان مرکزی مهندسی پزشکی)

در هنگام خریداری دستگاه سونوگرافی به موارد زیر دقت نمائید:

دقت تصویر دستگاه سونوگرافی در حالتهای مختلف:
باید در حین خرید دستگاه سونوگرافی مورد نظر را در حالات مختلف از نظر مد های کاری شرایط محیطی و تصویر برداری های معمول مورد بررسی قرار داد. (دپارتمان مرکزی مهندسی پزشکی)

یکنواخت بودن تصویر مانیتور دستگاه سونوگرافی و تصویر چاپ شده :

باید بررسی نمود که تصویری که در مانیتور دستگاه سونوگرافی نشان داده می شود با تصویر چاپی مطابقت داشته باشد چرا که در برخی سیستم ها به سبب کیفیت پایین سیستم چاپ دستگاه سونوگرافی و عدم توجه به این مطلب در حین خرید موجبات تشخیص های غیر قطعی و اشتباه در آینده فراهم می شود. (دپارتمان مرکزی مهندسی پزشکی)

مناسب بودن محل قرارگیری پروب ها :

یکی از مشکلات هرچند ساده محل قرارگیری و شکل پروب های دستگاه های سونوگرافی است که این مسئله حتما در حین خرید باید مورد نظر قرار گیرد. (دپارتمان مرکزی مهندسی پزشکی)

شرایط فروش دستگاه سونوگرافی و خدمات متعهد شده :

یکی از مهمترین پارامترهایی که در هنگام خرید دستگاه سونوگرافی باید به آن توجه شود، شرایط فروش و مدت و کیفیت قرارداد خدمات پس از فروش از نظر قسمت ها و شرایط تحت گارانتی دستگاه سونوگرافی می باشد. قیمت خرید اولیه دستگاه سونوگرافی در اغلب موارد شامل ضمانت یک ساله، نصب و آموزش کار با دستگاه می باشد. البته باید به این نکته توجه داشت که برخی شرکتها هزینه نصب و آموزش را به صورت جداگانه مطالبه می کنند.

در حال حاضر طبق قوانین وزارت بهداشت تمام شرکت های تجهیزات پزشکی موظف به گارانتی یک ساله و خدمات پس از فروش 10 ساله هستند. برخی شرکت ها پس از اتمام مدت ضمانت جهت سرویس و بازدید منظم دستگاه سونوگرافی ، قراردادی با مراکز درمانی منعقد می نمایند که مبلغ آن متناسب با قیمت ، نوع و تعداد دستگاههای موجود در مرکز می باشد. همچنین در قرارداد فروش دستگاه سونوگرافی بهتر است فروشنده را موظف نمائید در صورتی که نرم افزار جدیدی که قابلیت نصب بر روی دستگاه خریداری شده را داشته باشد و در طی یک سال ضمانت به بازار عرضه شود. (دپارتمان مرکزی مهندسی پزشکی)

توجیه اقتصادی در خرید دستگاه سونوگرافی

در هنگام خرید دستگاه سونوگرافی باید به توجیه اقتصادی ( Cost Effectiveness) نیز از دیگر عوامل مهمی است که در هنگام خرید دستگاه سونوگرافی مورد توجه قرار گیرد. در حقیقت قیمت دستگاه سونوگرافی خیلی بیشتر از قیمت اولیه خرید آن می باشد و برای محاسبه قیمت واقعی باید مخارج دستگاه سونوگرافی را در طول عمر مفید آن که مطابق استادارد های امروزی برابر 5سال می باشد، به قیمت اولیه دستگاه سونوگرافی اضافه کرد. (دپارتمان مرکزی مهندسی پزشکی)

مخارج دستگاه سونوگرافی

مخارج دستگاه سونوگرافی در طی 5سال را با توجه را با توجه به تخمین تعداد بیماری که در روز توسط دستگاه مورد بررسی قرار می گیرند را بصورت زیر می توان محاسبه کرد:

1. قیمت مواد مصرفی دستگاه سونوگرافی نظیر ژل ( GEL)کاغذ پرینتر سیاه و سفید و در صورت مجهز بودن به داپلر رنگی، کاغذ رنگی پرینتر، کاغذ و پاکت جهت گزارشات در طی مدت 5سال
2. مخارج پرسنلی شامل کلیه حقوق و مزایای پرسنل که حداقل از یک نسبتی تشکیل می شود در مدت 5سال
3. هزینه های مربوط به قراردادهای سرویس و نگهداری دستگاه سونوگرافی از سال دوم تا پنجم (در طی سال اول خرید دستگاه سونوگرافی ،معمولا سرویس دستگاه سونوگرافی توسط ضمانت یکساله پوشش داده می شود)
4. درآمد مناسب و منطقی طی مدت 5سال برای پزشک متخصص
5. کاهش ارزش پول با توجه به نرخ تورم سالانه طی 5سال. (دپارتمان مرکزی مهندسی پزشکی)

چنانچه درآمد حاصله طی 5سال توسط دستگاه سونوگرافی با توجه به تخمین تعداد بیماران و تعرفه خدمات سونوگرافی حداقل برابر با قیمت اولیه دستگاه سونوگرافی بعلاوه مخارج 5ساله دستگاه باشد می توان گفت که خرید دستگاه سونوگرافی از نظر اقتصادی موجه است. (دپارتمان مرکزی مهندسی پزشکی)

با توجه به اختلاف قیمت بارزی که میان دستگاه سونوگرافی مجهز به Dopplerو ( Color mappingسونوگرافی میB-mode Imaging gray scale real time ) و دستگاه سونوگرافی که صرفا قادر به انجامTriplex وDuplex باشند وجود دارد. اقدام به خرید دستگاه سونوگرافی با چنین توانمندی هایی زمانی توجیه پذیر خواهد بود که حجم کافی کار
در این زمینه وجود داشته باشد. (دپارتمان مرکزی مهندسی پزشکی)

کارکرد این روش چگونه است؟

تصویر دستگاه سونوگرافی بر پایه همان اصول به کار رفته در سونار مورد استفاده در قایق، کشتی و ماهیگیر است. زمانی که امواج صوتی به شئی برخورد می کند به عقب برمی گردد(اکو تولید می کند.) با اندازه گیری این امواج اکو می توان فاصله واندازه، شکل، ترکیب(پایداری) – جامد یا مایع ویا ترکیب هر دو جسم مورد نظر را تخمین زد. در پزشکی سونوگرافی برای نمایش تغییرات ظاهری ارگانها، بافت ها و عروق و یا توده های غیر طبیعی مانند تومور به کار می رود. (دکتر مصلحی مقدم)

در آزمون دستگاه سونوگرافی پروب هم امواج صوتی می فرستد و هم اکوهای برگشتی را ضبط می کند. زمانی که پروب روی پوست بدن فشار داده می شود پالس های کوچک غیر قابل شنیدن (امواج صوتی پر فرکانس) به داخل بدن فرستاده می شود. زمانی که امواج صوتی از داخل بدن، بافت ها و مایعات برگشت داده شد، میکروفون حساس در پروب تغییرات کوچک مربوط به زیر وبم صدا وجهت آن را ضبط می کند. (دکتر مصلحی مقدم)

این امواج به دست آمده بلافاصله اندازه گیری شده وبه وسیله کامپیوتر نمایش داده می شوند وبه صورت زمان واقع real timeخواهند بود که یک ویا چند فریم از تصاویر به صورت ثابت هستند. دستگاه سونوگرافیداپلر یک روش سونوگرافی تخصصی است که مسیر و سرعت سلول های خونی در حال حرکت در عروق خونی را اندازه می گیرد. حرکت سلول های خونی باعث تغییر در تن صدای امواج صوتی برگشتی می شود (این عمل اثر داپلر نام دارد). (دکتر مصلحی مقدم)

دستگاه سونوگرافی چگونه کار می کند

در سونوگرافی، تصاویر با استفاده از امواج فراصوت (امواج صوتی با بسامد بالا و غیر قابل شنیدن) ایجاد میشوند. در این روش، وسیله ای به نام مبدل را بر روی پوست حرکت میدهند (در برخی موارد آن را به داخل منافذ بدن و راست روده وارد میکنند) و با آن امواج فرا صوت را به داخل بدن ارسال میکنند. هر کجا که بافتهای با تراکم مختلف به هم میرسند یا هر جا که بافت کنار مایع قرار دارد، امواجی منعکس میشوند. (نشریه مهندسی پزشکی شماره )

مبدل ، این امواج را دریافت و آنها را به رایانه منتقل میکند تا تصاویری بر روی نمایشگر ایجاد شود. این تصاویر مرتب در حال تغییر هستند و از این رو میتوان حرکت را هم مشاهده کرد. پزشکان اغلب از سونوگرافی برای مشاهده جنیـن در رحـم یـا دیـواره هـا و دریچـه هـای قلـب یـا شنـاسایی نا هنجاری هایی همچون مشکلات کبد و کیسه صفرا و کیست و سنگ
ادراری استفاده میکنند. کامپیوتر صوت ها را جمع آوری کرده و مورد پردازش قرار می دهد و تصاویر رنگی ویا نوشتاری را که نمایانگر سرعت جریان خون است به نمایش می گذارد. (نشریه مهندسی پزشکی شماره )

کاربردهای دستگاه سونوگرافی

بر اساس آمارگیری انجام شده اولتراسوند (امواج فراصوت) بیشترین کاربرد را نسبت به سایر روشهای تصویربرداری، دارد که قطعا ایمنی بالا و عدم استفاده از اشعه های یونیزه کننده از یک طرف، هزینه پایین و حمل و نقل آسان، از سوی دیگر، در کنار ویژگیهای کمنظیری همچون ارائه تصویر به صورت realtimeکه کاربرد زیادی در جراحی و … دارد، دلیل این همه استفاده از این روش میباشد. اگرچه ضعف های این روش، گاهی ما را به سمت استفاده از روش بسیارگران قیمت ،MRIیا استفاده از روش کم ایمنی CT سوق میدهند.
(M. chroeder, 2007)

کاربرد تشخیصی دستگاه سونوگرافی

1. بیماریهای زنان و زایمان ( Gynocology)مانند بررسی قلب جنین، اندازه گیری قطر سر (سن جنین)، بررسی جایگاه اتصال جفت و محل ناف، تومورهای پستان. این امواج به علت اینکه مانند تشعشعات یونیزان عمل نمیکنند؛ بنابراین برای زنان و کودکان بیخطر میباشند.
2. بیماریهای مغز و اعصاب ( Neurology)مانند بررسی تومور مغزی، خون ریزی مغزی به صورت اکوگرام مغزی یا اکوانسفالوگرافی.
3. بیماری های چشم ( ophthalmalogy)مانند تشخیص اجسام خارجی در درون چشم، تومور عصبی، خونریزی شبکیه، اندازه گیری قطر چشم، فاصله عدسی از شبکیه.
4. بیماری های کبدی (Hepatic) مانند بررسی کیست و آبسه کبدی.
5. بیماری های قلبی ( cardology) مانند بررسی اکوکار دیوگرافی.
6. دندانپزشکی مانند اندازه گیری ضخامت بافت نرم در حفره های دهانی. (M. Schroeder, 2007)

کاربرد درمانی دستگاه سونوگرافی (سونوتراپی)

از فراصوت با بسامد های متغیر و پایین در فیزیو تراپی برای کاهش التهاب و درد استفاده میشود. همچنین کاربرد گرمایی را میتوان نام برد. برای مثال به منظور سوزاندن تومور و همچنین در مواردی به منظور تحریک نورونها در بیماریهای نورولوژیکی از امواج فراصوت استفاده میشود. (M. Schroeder, 2007)

کاربردهای آزمایشگاهی و صنایع غذایی دستگاه سونوگرافی

از آنجا که همگن سازی محلولهای ویسکوز، ترکیبات نانو، محلولهای پلیمری و … توسط همزنهای مکانیکی به سختی صورت می گیرد و یا محدودیت فنی وجود دارد، استفاده از هموژنایزر اولتراسونیک سبب تهیه محلولهای کاملا یکنواختی از موارد فوق می شود. در واقع با استفاده از قابلیتهای امواج فراصوت میتوان ذرات مایع و یا جامد سخت یا نرم را به طور (M. Schroeder, 2007) .مناسب همگن نمود

کاربردهای صنعتی دستگاه سونوگرافی

آزمون فراصوت یکی از روش های آزمون های غیر مخرب است. در این روش امواج فراصوت با فرکانس بالا و بـا دامنـه کـم بـه داخل قطعه فرستاده میشوند. این امواج پس از برخورد به هر گسستگی بازتابیده میشوند. از روی دامنه و زمان بازگشـت ایـن امواج میتوان به مشخصه های این گسستگی پی برد. از کاربردهای این روش میتوان به اندازه گیری ضخامت و تشخیص عیوب موجود در قطعات نام برد. یکی از امتیازات مهم این روش توانایی آن در تشخیص عیوب بسیار کوچک به علـت فرکـانس بـالای این امواج و در نتیجه طول موج بسیار کوچک آنها است. (M. Schroeder, 2007)

کاربردهای امنیتی دستگاه سونوگرافی

در سامانه های امنیتی اماکن و خودروها از حسگر فراصوت برای تشخیص حرکت اشیاء به وفور استفاده میشود. پلیس از این سیستم برای کنترل سرعت خودرو ها استفاده میکند.
(. Schroeder, 2007)

رادار

در کشتیها و زیر در یایی ها از این سیستم برای کنترل عمق دریا و پی بردن به وجود اشیاء داخل آب استفاده میشود. از رادارهای اولترا سونیک برای پی بردن به وجود اشیاء پرنده نیز استفاده میگردد. (M. Schroeder, 2007)

آزمون دستگاه سونوگرافی چگونه انجام می شود؟

برای بیشتر آزمون های دستگاه سونوگرافی ، بیمار به صورت خوابیده به پشت، روی تخت قابل انعطاف قرار می گیرد. ژل آبکی شفاف بر روی ناحیه مورد آزمون مالیده می شود. این کار به منظور تماس درست پروب و بدن بوده و باعث حذف هوای فشرده بین پروب وبدن نیز می شود. سونوگرافر (تکنولوژیست سونوگرافی) و یا رادیولوژیست سپس پروب را نسبتا محکم بر روی پوست ناحیه مورد نظربه صورت رفت و برگشت فشار می دهد. سونوگرافی داپلر نیز به همان شیوه انجام می شود. زمانی که آزمون تمام شد، بیمار لباس های خود را می پوشد وتا زمان مرور تصاویر باید منتظر بماند. اگر سونوگرافر یا رادیولوژیست قادر به مرور و مطالعه تصاویر حین انجام سونوگرافی باشد در آن صورت بلافاصله بیمار ترخیص می گردد. آزمون سونوگرافی معمولا 30 دقیقه طول می کشد. (دکتر مصلحی مقدم، )

در طول آزمون وبعد از آزمون من چه چیزی را تجربه می کنم؟

بیشتر آزمون های دستگاه سونوگرافی بی درد، سریع و آسان هستند. بعد از قرار گرفتن بیمار روی تخت، رادیولوژیست یا سونوگرافر مقداری ژل روی پوست ناحیه مورد آزمون ریخته و سپس پروب را روی آن ناحیه می گذارد و به جلو و عقب حرکت داده تا زمانی تصویر مورد دلخواه به دست آید. معمولا هیچ ناراحتی ناشی از فشار پروب روی پوست احساس نمی شود. اگر اسکن روی ناحیه ای انجام شود که تندرنس (درد ناشی از لمس) دارد مقداری احساس فشار و درد پیش می آید.(دکتر مصلحی مقدم، )

من چگونه برای این آزمون (دستگاه سونوگرافی) آماده شوم؟

برای انجام این آزمون به شما لباس نسبتا راحت وگشاد داده می شود. ممکن است برای این آزمون همه لباسها وجواهر آلات این ناحیه در آورده شوند و یا ممکن است در طول آزمون به شما گان (لباس بیمار) داده شود. اگر شما در طول دو روز گذشته آزمون باریوم انما و یا سریوگرافی و یا ترانزیت روده باریک داشته اید، به پزشکتان اطلاع دهید. چون باریوم باقیمانده در روده ها باعث مزاحمت در تصویر برداری سونوگرافی شکمی شود. (دکتر مصلحی مقدم، )

سایر آمادگی های شکمی بستگی به ناحیه مورد آزمون دارد؛

برای سونوگرافی کبد، کیسه صفرا، طحال و پانکراس از شما تقاضا می شود یک روز قبل از آزمون از خوردن غذای چرب خودداری فرمایید و به مدت 12 ساعت ناشتا باشید. در سونوگرافی کلیه ها از شما خواسته می شود که 4-6لیوان آب یک ساعت قبل از آزمون برای پر کردن مثانه بنوشید و برای جلوگیری از تولید گاز شکمی به مدت 8-12 ساعت ناشتا بمانید.برای سونوگرافی از آئورت لازم است 8-12 ساعت قبل از آزمون چیزی نخورید. (دکتر مصلحی مقدم، )

چه کسی نتایج (دستگاه سونوگرافی) را تفسیر می کند و من چگونه می توانم به آنها دسترسی داشته باشم؟

رادیولوژیست، پزشک متخصص تعلیم دیده در امر نظارت و تفسیر آزمون های رادیولوژی یا دستگاه سونوگرافی، تصاویر را آنالیز کرده ویک گزارش امضا شده به پزشک اولیه یا پزشک ارجاع دهنده بالینی می فرستد. پزشک بالین نتایج را با شما در میان خواهد گذاشت. در برخی موارد رادیولوژیست ممکن است با شما راجع با نتایج آزمون صحبت کند. (دکتر مصلحی مقدم، )

مزایای دستگاه سونوگرافی

دستگاه سونوگرافی، روشی غیرتهاجمی و اغلب بدون درد است (چون در آن از سوزن یا تزریقی استفاده نمیشود). به طور گسترده، در دسترس و همچنین به راحـتــی قــابــل اسـتـفــاده اسـت و نـسـبـت بـه سـایـر روش هـای تـصـویـربـرداری، کم هزینه تر است. از طرف دیگر، تصاویری ارائه میدهد که نسبت به تصاویر حاصل از ،x-rayکیفیت بالاتری دارد. از سویی، مشکلات سلامت ایجاد نمیکند و اگر لازم باشد، میتواند بارها تکرار شود. (نشریه مهندسی پزشکی شماره )

درسونوگرافی از اشعه های یونیزان استفاده نمی شود. سونوگرافی تصویر شفاف از بافت نرم نشان می دهد در حالی که بافت در رادیوگرافی به خوبی دیده نمی شود. سونوگرافی، تصاویر را به صورت زمان واقع real timeتهیه می کند بنابراین ابزار خوبی برای انجام روش های نسبتا غیر تهاجمی مانند بیوپسی و آسپیراسیون سوزن می باشد. (دکتر مصلحی مقدم، )

محدودیت های آزمون دستگاه سونوگرافی چیست؟

امواج التراسوند به وسیله هوا و گاز شکسته(جذب) می شوند، بنابراین سونوگرافی روش اید ه آلی برای بررسی روده وارگانهایی که به وسیله روده پوشانده می شوند، نیست. در این موارد باریوم انما، سی تی اسکن و ام آر آی کاربرد دارند. همچنین بررسی بیماران خیلی تنومند، به خاطر ضریب تضعیف بافتی آنها با این روش مشکل می باشد. در این افراد موج صوتی باید به عمق بیشتری فرستاده شوند. (دکتر مصلحی مقدم، )

خطرات و عوارض جانبی دستگاه سونوگرافی

دستگاه سونوگرافی بعنوان یک روش تصویربرداری امن است. (Merritt CR, 1989.) سازمان بهداشت جهانی سری گزارش فنی 875 (1998)تایید کرد که سونوگرافی بی ضرر است:
“سونوگرافی تشخیصی است که به عنوان یک روش تصویربرداری ایمن، موثر، و بسیار انعطاف پذیر به رسمیت شناخته شده و قادر به فراهم آوردن اطلاعات بالینی مربوطه در مورد بیشتر قسمت های بدن در یک مد سریع و مقرون به صرفه می باشد”.

اگر چه هیچ شواهدی مبنی بر اینکه دستگاه سونوگرافی می تواند برای جنین مضر باشد وجود ندارد، اما دیدگاه غذا و داروی آمریکا این است که تبلیغات، فروش، یا اجاره، تجهیزات سونوگرافی برای ساخت “فیلم یادگاری جنین” به عنوان یک استفاده تایید نشده (“Training in Diagnostic Ultrasound: essentials, principles and standards, 1998) .از یک دستگاه پزشکی است سونوگرافی پزشکی باید بدون تجویز دارویی به انجام آن انجام شود. در غیر این صورت به مراقبت های بهداشتی غیر ضروری بیماران می انجامد، که باعث هزینه های بی جا شده و ممکن است به آزمایش دیگر منجر شود. استفاده بیش از حد سونوگرافی در ایالات متحده گزارش شده است، به خصوص آزمایش های متداول برای ترومبوز ورید عمقی بعد از عمل جراحی ارتوپدی در بیمارانی که در معرض خطربالا برای داشتن ان شرایط نیستند.American Academy of Orthopaedic Surgeons, 2013

برای آشنایی با انواع دستگاه های سونوگرافی از این صفحه دیدن نمایید.

فیلم نحوه کار دستگاه سونوگرافی

کسری البرزی، ساناز البرزی کیا ، احمد ایرانشاهی، مهروز ایزد پناه، سعید صحرانورد، حسین عبدالله زاده ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد ،

منابع :

1.دکتر همایون مصلحی مقدم 3181سونوگرافی شکم

2.نشریه مهندسی پزشکی شماره 331نوشته شده توسط دکتر علی بهشتی

3.دپارتمان مرکزی مهندسی پزشکی

4.Parija S.C., Trematode Infection, Electronic Medicine, last updated April 10, 2003, 1-20

5.Boray J C. Experimental Fascioliasis in Australia . Adv Parasitol 1969; 7:95-210

6.Acosta – Ferreira W, Vercelli-Retta J, Falconi L M. Fasciola Hepatica Human Infection. Histopatholgical .

Study of Sixteen Cases; Virchows Arch A Pathol Anat Histol 1979; 383(3):319-27

7.Totev T, Georgiev E. Fascioliasis, a cause of Mechanical Jaundice. Khirurgiia (Sofiia) 1979; 32(4): 3578.

Archive of SID

www.SID.ir

8.Chitchang S, Mitarnum W, Ratananikom N. Fasciola Hepatica M Human pancreas. A Case Report. J Med

Assoc That 1982; 65(6): 345-9.

9.Garcia- Rodriguez J A, et al. Fascioliasis in Spain: A Review of the Literature and Personal Observafions. Eur

.J Epidemiol 1985; 1(2): 121-6

10.Espino A M, Millan JC, Finlay C M. Detection of Antibodies and Circulating Excretory-Secretory Antigen

for Assessing Cure in Patients with Fascioliasis. Trans R Soc Trop Med Hyg 1992; 86(6): 649

11.Arjona R, Riancho JA, Aguado JM, Salesa R, Gonzalez- Macias J: Fascioliasis in Developed Countries: A

.Review of Classic and Aberrant Forms of the Disease Medicine (Baltimore) 1995; 74:13-23

12.Kabaalioglu A, et al. Fascioliasis: US,CT and MRI Findings with New Observations. Abdom Jmaging 2000;